Günümüzde Değişen Yönleriyle Büro Yönetimi ve İşletme: 6 - YÖNETİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ -- Leyla ÖZDEN FİNAL

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU

ADI SOYADI: LEYLA ÖZDEN

NUMARASI: 140658014

SINIFI: 2.SINIF

BÖLÜMÜ: BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI İ.Ö.

ARAŞTIRMA KONUSU: YÖNETİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Yönetim kavramı insanların topluluklar halinde yaşamaya başlamasıyla birlikte ortaya çıkmıştır. Biçimsel veya biçimsel olmayan boyutlarıyla yönetim her dönemde ve her ortamda insanların amaçlarına ulaşmak için yararlandığı en etkili araç olmuştur. Devlet içinde, orduda, kobiler vb. tarihe yön veren büyük imparatorluklar yönetilmiş, yıllarca süren savaşların stratejileri belirlnmiş, insanların iş birliğiyle ihtişamlı yapıtlar yaratılmış XVIII. yy’dan itibaren sanayi devrimi ile birlikte üretimin şekil değişmesi yönetim kuramının bilimsel olarak iş yerlerinin ve iş gücünün düzenlenmesi sorunlu hale gelmiştir (notoku.com/yönetim-kavramının-gelişimi).

Yönetim biliminin gelişmesinin incelenmesiyle yönetim biliminin gelişmesinin çok eski olmadığı görülür. Aslında işletmelerin ortaya çıkması eski olduğuna göre bunların yönetilmesi da eskidir. Ancak modern işletme yönetiminin gelişmesi yenidir. Özellikle 18.yy ’da işletmelerin büyümesi sonucunda yeni durumlar kendisini göstermiştir. Tarihi gelişmeyle beraber işletme yönetimine yaklaşım farklılaşmaya başlamıştır. Yönetimin incelenmesi olgusu uygarlık kadar eskidir. Yönetimin gelişmesini genel bir görünüşten ziyade zaman çizgisi üzerinde incelemek daha faydalı olacaktır. Gerçekten yönetim bugüne gelinceye kadar önemli aşamalar kaydetmiştir (ödev sayfası -blokcu-com/yönetim-biliminin doğusu ve tarihi gelişimi sayfa:9).

İnsanlık kadar eskidir. Bu dönem bilimsel yönetim dönemine kadar sürmüştür. Yönetimle ile bilgiler ve kayıtlar arasında Mısırlılar, Eski Yunanlılar ve Eski Romalılara rastlanmaktadır. Bilim ve teknolojideki gelişmeler insanlığın ihtiyaçları sonucunda yönetimin temelini ortaya atmıştır (slideplayer_biz_tr. Sayfa 5 Seda BOZKURT).

Yönetim belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insan kaynakları olmak üzere parasal kaynaklara demirbaşlar, aletler, hammadde ve yardımcı malzemeler ve nihayet zaman faktörü birbiriyle uyumlu ve etkin kullanmaya olanak verecek kararlar alma ve bunları uygulatma süreçlerinin toplamı şeklinde ortaya çıkar. Herhangi bir örgütte amaca ulaşma yolunda ortak çabalar sergileniyorsa orada yönetimden bahsedilebilir (Yönetim ve Organizasyon kitabı Prof. Dr. M. Şerif Şimşek-Prof. Dr. Adnan ÇELİK sayfa 4).

İnsanlar grup halinde çalışmaya başladıkları andan itibaren etkili koordinasyonun sağlandığı ortak örgütlere ihtiyaç duyulmuştur. Yönetimin tarihi insanların işbirliği içinde yaşamaları kadar eskidir. Yönetim biçiminin tarihi gelişimini sınıflandırmak mümkündür. Bilimsel öncesi dönem yaklaşımı M.Ö. başlamış 1800’lü yıllara kadar uzamıştır. Klasik yönetim yaklaşımı endüstri devrimi ile başlamış, 1940’lı yıllara kadar devam etmiştir. Neo klasik yönetim yaklaşımı 1940’lı yıllardan 1360’lı yıllara kadar devam etmiştir. Modern yönetim yaklaşımı 1960’lı yıllardan sonra başlamış, günümüze kadar uzanmıştır (www.nabiz61.com).

Klasik Dönem: Yöneticinin görevleri planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve kontrol olarak ayrıldığı işlerde fonksiyonel uzlaşma bölüm yetkisi ve faaliyetlerin koordinasyonu temel alınmalıdır.

Neo Klasik: İnsan davranışları beşeri ilişkiler motivasyon yönetiminde değişim ve gelişim ve gelişme gibi konular temel inceleme konuları olmuştur. Duygusal insan anlayışını 1960’lı yıllara kadar önemini korumuştur.

Modern Yönetim: Klasik akımın teknik bir yaklaşımla organizasyon yapısını inceleyerek korumaya çalıştığı rasyonel bir organizasyon düşüncesiyle, neo klasik akımın bu teze karşı getirdiği insana önem veren antitezi birleştirmeye yönelik çabalardır (www.byclb.com//cabi/egitimkonuları) (Çelik Kabı).

Eski Mezopotamya, Çin, Mısır, Roma, Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde yönetim uygulamalarına rastlanmaktadır. Enderun 18.yy. sanayi devrimi 14.yy. sonlarına doğru ABD yönetim bir bilim haline gelmiştir.

1- Öncül- (1880-1930)

2- Klasikler (İnsan ilişkileri dönemi) (1930-1950).

3- Çağdaş Eğilimler (Psiko-sosyal yaklaşım) (950 sonrası) (acık ders-Ankara.edu.tr)

İşletme kavramı öncesi dönemi 1880 öncesi dönemi kapsar. 1880 öncesi dönemde yönetim gereken kuruluşların çok az olması kendi yönetim anlayışına göre yönetilmeleri söz konusudur. Klasik (geleneksel yaklaşım) olarak adlandırılan bu dönemi neo klasik (davranışsal) yönetim yaklaşımı ve modern yönetim yaklaşım.

1880-1930 Klasik (Geleneksel) Yaklaşım

- Bilimsel Yönetim Y.

1- Yönetim Süreci Yaklaşımı

2- Hanry Fayol

3- Bürokrasi Yaklaşım

4- Mat Weber

1930-1950 Neo Klasik (Davranışsal)

- Howthome Araştırmaları

1- X ve Y Teorileri

2- C. Argys Modeli

3- Maslow

1950-1970 Modern Yaklaşım

-Sistem Yaklaşımı

1- İstisnalarda Yönetim

2- Amaçlarına Göre Yönetim

3- Durumsallık Yaklaşımı

4- Stratejik Yönetim Yaklaşımı

1970’den Günümüze

-Post Modern Y.

1- Toplam Kalite Yöntemi

2- Yılın Yöntemi

4- Değişim Mühendisliği (ismaildolay_blogspot.com)(Sayfa 12).

YÖNETİM TARİHÇESİ

Yönetim bilimi, yönetimin işleyişini inceleyen bir disiplindir. Yönetim bilimi yönetimin iyi işlenmesine, eldeki kaynaklara en etkili ve verimli biçimde kullanılmasına yarıyaçak ilkede, kavram ve teknikleri ayrılmıştır.1880 öncesi dönemde genellikle köle sahip ilişkisi, korkuya ve zora dayanan bir yönetim anlayışı söz konusudur. Nitekim eski mısırda pramitlerin yapımında insanlar zor kullanarak, kırbaçlanarak çalıştırılmışlardır. Eski mısırda pramitlerin yapımı sırasında uygulanan yönetim düşüncesi günümüz yönetim anlayışına önemli katkılarda bulunmuştur.

1.Anaerkil Dönem

Anaerkil adını babaya bakarak ananın toplumda daha etkin olmasından olmaktadır. Çocuğun beslenmesi ve büyütülmesi ananın sorumluğundadır. Toplumda kadınlar egemendir. Bu dönemde tarımsal yönetim hakim olduğu iç iş bölümü olgusu yönetimin başlamasına etkide bulunan ilk ve temel toplumsal olgudur.

2.Ataerkil Yönetim Dönemi

Bu dönemde yerleşik hayata geçen toplulukların üretim fazlasının saklanmasının, paylaşımın güvenceye alınması için koruyucu düzenleyici bir güce gereksinim doğmaktadır. Savaşlar insanların aile örgütleri dışında bir araya gelmelerini gerektirmiştir. Bu dönemde, din adamlarının yönetime geldiği görülmektedir.

3Bürokrasi Yönetimin Doğuşu

Askeri alanda bir hiyerarşi ile başlanarak kralların yönetimini etkilemeleri sonucunda bürokratik hiyerarşi ortaya çıkmıştır.(yürütme, yargılama, vergi, maliye, vb. ) yürütme işi, en üst yöneticinin görevidir.

4.Endüstri Devrimi ve Yönetimi

Batıda endüstri devriminin başlaması ile yönetimde yeni yol ve maddelerin aranması hızlanmıştır. Mal üretiminde temel birim olan aile örgütleri giderek azalmıştır, yerine yüzlerce insanın çalıştığı fabrikalar ortaya çıkmıştır.

Tüm bilimsel çabalar 1900’lü yıllarda bilimsel yönetim adı altında toplanmıştır. Bu görüşe göre bir işi yapmanın mutlaka kestirme ve en kısa yolu vardır. Bir işi yapmanın en kestirme yolu bulunursa bu işe harcanan zaman, emek, diğer giderler azalacak, böylece iş daha etkili yapılmış olacaktır.1950’lerden sonra yönetim alanında yeni bir bilim ortaya çıkmıştır. Bu bilim dalı, örgütsel incelemeye başlanmıştır.

(docployer.biz.tr/5450918-Yönetimin –tarihçesi-yönetim-tanımı-planlama)

YÖNETİM

Başkalarının aracılığıyla amaca ulaşma ve başkalarına iş güdürme faaliyettir.

Klasik yönetim yaklaşımı

Frederick W.Taylor, Henri. Fayol, Max Weber gibi bilim adamlarının öncülüğünü yaptığı bu dönemde genel özelliği insan unsurunu göz ardı ederek tüm örgütler için geçerli ortak verimlilik ilkelerine ulaşma çabalarıdır. Bu dönemde insanda makine gibi bir üretim kaynağı olarak görülmekte ve insan psikolojisi motivasyon vb. unsurlar göz ardı edilmektedir.

Klasik Yönetim Anlayışı

1.Frederick winslow taylor ve bilimsel yönetim ilkeleri

Frederick winslow taylor Amerikalı makine mühendisi ve endüstriyel idari uzmanıdır. Endüstriyel verimliliği artırmak için sistematik bir şekilde çalışan ilk kişi olarak bilinmektedir. İşletme yönetiminde babası olarak kabul edilir. Taylor’un çalışmaları ve geliştirdiği bilimsel yönetim ilkeleri endüstri mühendisliği’nin temellerini oluşturmuştur.

2.Yönetim Süreci Yaklaşımı

Klasik teorinin ikinci yaklaşımı Fransız mühendis Henri Fayolun öncülüğünde yaptığı yönetim süreci yaklaşımıdır. Henri Fayol 1841-1925 yılları arasında yaşamış 28 yıllık yöneticilik tecrübe ile ilgili çalışmalarının 1916 yılında yayınlamış olduğu Genel ve Endüstriyel Yönetim isimli eserde ortaya koymuştur. H.Fayolun yönetsel teorisi daha çok makro bir nitelik taşımaktadır. Fayolun yönetim tanımında yönetimde hiçbir şey mutlak değildir. Yönetim bir ölçü ve kıyas meselesidir, benzer şartlarda bile olsa aynı ilke nadiren aynı şekilde uygulanır. Bu nedenle ilkeler esnek olmalı ve ihtiyaça adepte edilmelidir, diyerik yönetim özelliklerini belirtmiştir.

3.Max Waber ve Bürokrasi Yaklaşımı

Klasik yönetim anlayışlarından biride alman sosyolugu max weberin öncülüğünü yaptığı bürokrasi yaklaşımıdır. Max Weber sosyoloji (toplum bilimi) ekonomik ve felsefe gibi çeşitli disiplinlere ilgi duymuş, bürokrasi alanında yaptığı çalışmalarda örgüt ve yönetim konusuna büyük katkılarda bulunmuştur. Weberin bürokrasi yaklaşımı beş unsurdan meydana gelmektedir.

1.Hiyerarşik Yapı

2.Görevsel Uzmanlaşma

3.Tanımlanmış yetki ve sorumluluk

4.Kestirilebilirliği söyleyen kayıtlar

5.Davranış kuralları.

(www.Slideshane .net /yönetim –teorileri-bak –klasik-yönetim-neoklasi)

Yönetim kavramı kabaca, amaca ulaşmak için birden fazla kişinin bir araya gelmesi örgütlenmesi ve bu amaca yönelik faaliyetlerde bulunması durumunda kapsayan bir süreç, olgu ile tanımlayabiliriz. Modern dönemde 15.yy da kadar yönetimin kamusal olarak ele alınması söz konusu değildi. Elbette 19 yy da bu konu çeşitli bilim ve siyaset adamlarının inceleme alanıydı. Özellikle devlet konusunda; yani hukuk idare hukuku bağlamında bir işleyiş içerisinde yer almaktadır. Yönetim konusu siyaset biliminin, idare hukukunun ve hukuk kavramının çıkardığı bir örnektir.19yy da sonra ise bu konu yavaş yavaş, devlet kavramı içerisinde ele alındığını siyaset bilimi sebepleri koşkusuz sanayi devrimidir. Sanayi devrimi; yönetim, yönetme idari kavramının öncelikle olarak devlet yönetimi bağlamında siyaset biliminin ve hukuk biliminin dışında ele almıştır.

(akademikperspektif.com>SİYASET)

Yönetim Kavramı

Belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere parasal kaynaklara donanımı, demirbaşlar, hammaddeler, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbirleriyle uyumlu verimli ve etkin kullanabilecekleri kararlar alma ve uygulatma süreçlerin toplamıdır.

Yönetim Süreci

1.Temelde Yönetim

2. Karar alma

3.Uygulama

4.Karşılaştırma

5.Düzeltici eylemlerde bulunma gibi

6.Birbirlerini bağlı eylemler kümesinde oluşur.

(imamoglu@gyte.ed.tr)

ÖZET

Örgütlerin hedeflerine ve planladıkları sonuçlara ulaşmalarını sağlamanın yolu etkili bir yönetimden geçmektedir. Meydana gelen sosyal ve teknolojik geçişmeler paralel olarak örgütlerde ve örgütsel yönetim anlayışlarında sürekli bir gelişme ve değişme yaşanmaktadır. Yönetim, insanların tek tek gerçekleştiremeyecekleri amaçlara ulaşabilmek için yürütülen bir grup faaliyetidir. Söz konusu iş birliği insanların para, sermaye, bilgi, deneyim ve uzmanlık vb. gibi örgüte aktaracakları desteklerle gerçekleşir. Bir örgütün kurulması ve kendilerinden beklenen fonksiyonları yerine getirmeleri öncelikle bir yönetim sonucudur. Her örgüt amacına ulaşabilmek için bir yönetime ihtiyaç duyarlar. Yönetim faaliyeti insanın var olmasıyla birlikte ortaya çıkan bir olgudur. Örneğin ülkemizde şimdiki durum gibi bizi yöneten bir anayasamız var. Bu açıdan yönetim eski çağlardan beri günümüze kadar devam ediyor. Bürokrasi yönetim, bilimsel yönetim, klasik yönetimle ilgili düzen, rasyonelcilik ve istikrarlı davranmalıdır. Yönetici her çalışanına eşit yaklaşmalıdır. Bilimsel açıdan değerlendirilmeli ve çalışanların farklı ve özel sorumluluklarını tamamlamalıdır. Klasikte ise yönetim planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon fonksiyonel işle uğraşmasına denir. Yönetim son olarak özünde amaca yönelik bir faaliyettir. İnsan, finansal kaynak, teknoloji ve bilgi gerektirir. Yani başkaları aracılığıyla iş yaptırabilme sanatı olarak da adlandırılır.

KAYNAKÇA

1- notoku.com/yönetim-kavramının-gelişimi.

2- ödevsayfasi-blokcu-com/yönetim-biliminin dogusu ve tarihi gelişimi sayfa:9.

3- slideplayer_biz_tr. Sayfa 5 Seda BOZKURT.

4- Yönetim ve Organizasyon kitabı Prof. Dr. M. Şerif Şimşek-Prof. Dr. Adnan ÇELİK sayfa 4.

5- www.nabiz61.com

6- www.byclb.com//cabi/egitimkonuları) (Çelik Kabi).

7- Psiko-sosyal yaklaşım) (950 sonrası) (acikders-ankara.edu.tr

8- ismaildolay_blogspot.com (Sayfa 12).

9- Docplayer.biz.tr/5450918-yönetimin –tarihçesi-yönetim tanımı-planlama

10- www.slideshane.net/yönetim-teorileri-bak klasik - yönetim

11- Akademikpersperktif.com>siyaset